Bebeklerde Ateş Neden Yükselir ve Nasıl Kontrol Altına Alınır?

Yüksek ateş, vücut sıcaklığının genellikle bir hastalık nedeniyle meydana gelen geçici artışı olarak kabul edilir. Ateş, kendi başına bir hastalık sayılmaz. Onu tetikleyecek başka tıbbi durumlar bebeklerde ateş belirtisi olabilir.

Bebeklerde ateş, ebeveynler tarafından her zaman endişeye sebep olacak bir durumdur. Ateş vücutta olağan dışı bir şeylerin olduğunun habercisidir. Aslında hastalığın ciddiyeti ile ateşin yüksekliği arasında tam bir bağlantı yoktur. Hafif bir enfeksiyon 39 derece ateş yaparken, ciddi bir hastalık daha düşük bir ateşle seyredebilir.

Çocuk hastalıklarında çok sık görülen ateş yükselmesi, özellikle enfeksiyon sebebiyle ortaya çıkar ve vücudun hastalıkla mücadele ettiğinin bir göstergesidir. Enfeksiyonlar dışında bebeklerde yüksek ateş nedenleri arasında inflamatuar, neoplastik ve bağışıklık sistemi hastalıkları da bulunabilir.

2-5 yaş arası kreş çocuklarında daha çok olmak üzere her yaş grubunda kendini gösteren ateşin en sık nedenleri, virüslerden kaynaklı gribal enfeksiyonlar, rotavirüs ve beta gibi hastalıklardan meydana gelmektedir. Peki, bebeklerde ateş yükselmesini nasıl anlarız?

Bebeğiniz size her zamankinden daha sıcak geliyorsa kesin olarak ateş vardır diyemeyiz. Vücut ısısını bir ateş ölçer yardımı ile ölçerek emin olmalısınız. Ağızdan 37.5, makattan 38.5, kulaktan ise 38 derecenin üzerindeki değerler ateş olarak kabul edilir.

Tabii ki çocuğunuzun vücudu her ateş durumunda hasta olduğu anlamına da gelmez. Çocukların vücut ısısı yetişkinlerden daha yüksektir. Her çocuğun vücut sıcaklığı kendine özgüdür. Yaş, cinsiyet, hastalıklar, aktivite, günün farklı zamanlarına göre değişiklik gösterir. Bu nedenle bebeklerde ateş yüksekliğini doğru değerlendirmek için çocuğunuzun kendine has vücut ısınını bilmelisiniz.

Bebeğinizin ateşi olduğunu fark ettiniz ve doğal olarak endişelendiniz. Oysaki ateş vücudun enfeksiyonla olan savaşının bir göstergesidir. Panik yapmadan hareket etmeniz gerekmektedir.

Ateş Düşürmek İçin Ne Yapmalı?

Tabii ki ateş düşürmek, enfeksiyonun da ortadan kaybolduğu anlamına gelmez. Sadece bebeğinizin daha iyi hissetmesini sağlayarak, ateşli havale riski varsa bunu engelleyebilirsiniz. Bu durumda ateş nasıl düşürülür sizin için listeledik;

• Doktorunuzun önereceği ateş düşürücü ilaçlar kullanmak
• Çocuğunuzun normalden fazla sıvı almasına ve susuz kalmamasına özen göstermek
• Eğer çocuğunuzun ateşi çok yüksek değilse ve kendini kötü hissetmiyorsa, ilaç kullanmadan önce ılık bir duş aldırmak
• Alnına, başına ve kasıklarına ıslak bez koyularak sık sık değiştirmek
• Bulunduğu odayı serin tutmak ve mümkün olduğunca ince ve pamuklu giysiler tercih etmek
• Üzerini soyup, el ve ayaklarını sıcak tutmak

6 ay ile 5 yaş arasındaki bebek ve çocuklarda ise yüksek ateş nöbetleri gözlemlenebilir. Ateşli havale geçiren çocukların yaklaşık üçte biri, havaleden sonraki 12 ay içerisinde yüksek ihtimalle başka bir havale daha geçirebilir. Bebeklerde ateş ve havale belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Bilinç kayıpları
• Yüksek ateş
• Kasılma durumları
• Kusma ve mide bulantısı
• Göz kaymaları
• Vücudun kendini kilitlemesi

Bu nedenle bu yaş aralığında bulunan bebek ve çocuklara ekstra dikkat edilerek, gözlem yapılmalıdır. Bu gibi durumları gözlemlediğinizde yapılması gerekenler ise;

• Oda sıcaklığında bir küvete sokulması
• Islak havlu veya çarşafa yatırılması
• Doktora başvurulması
• Ateş seviyesinin sürekli olarak ölçülerek kontrol edilmesi gereklidir.

Bebeklerde Ateş Kaç Derece Olmalı?

Bebeklerde ateş kaç olmalı? sorusu, değişiklik gösterse de normal ateş seviyesi 36,4 derecedir. Yüksek ateş 38 derece ve üstü olarak tanımlanır. Bebeklerde ateş 14 günden az sürede biterse akut, 14 günden uzun devam ediyorsa kronik ateş olarak değerlendirilir.

Bebeklerde ateş, en sık şu nedenlerle ortaya çıkar;

• Virüslere bağlı solunum yolu ve sindirim sistemi rahatsızlıkları,
• Orta kulak enfeksiyonu, zatürre veya idrar yolu enfeksiyonu.

Yenidoğan bebeklerde görülen ateşli enfeksiyonlar ise genelde anneden bebeğe geçen mikroplar nedeniyle olur. Yenidoğan bebekler ateşe ve enfeksiyonlara karşı dayanıksızdır. Bunun sebebi bağışıklık sistemlerinin henüz tam anlamıyla gelişmemiş olmasıdır. Tüm bunları göz önüne alarak yenidoğan bebeklerde ateş yükselmesi ciddiye alınmalıdır. Bağışıklık sistemlerinin henüz gelişmemesi nedeniyle asıl risk altında olanlar küçük bebeklerdir.

Muayene bulgusu bulunmayan bebeklerin çoğu viral enfeksiyon geçiriyordur. Yine de mikrobun kanda dolaştığı gizli bakteriyi gözden kaçırmamak gerekir.

Ateşin kronik nedenlerinden başlıcaları şöyledir;

• Hepatit
• Sinüzit
• Akciğer enfeksiyonları
• Tüberküloz
• Karın içinde apseler
• Bakteri ve parazitlere bağlı sindirim sistemi rahatsızlıkları
• Kemik enfeksiyonları
• Kanserler
• Kalp enfeksiyonları

Ateşin enfeksiyon dışındaki nedenleri ise;

• Kawasaki hastalığı
• Zehirlenmeler
• Sıcak çarpması
• Aşı yan etkisi
• Diş çıkarma 38 derece üzerinde ateş yapmaz.

Bebeklerin Ateşi Nasıl Ölçülmeli?

Küçük çocuklar, ateşin yükselmesiyle birlikte bazı belirtiler gösterir. Anneler daha ateşini ölçmeden bebeklerindeki bu belirtileri fark edebilir. Bu belirtiler huzursuzluk, uyuyamama, alın ve vücut sıcaklığı, yanaklarda kızarma şeklinde kendini gösterebilir.

Ateş nedeniyle doktora gitmeden önce evde doğru ateş ölçümleri yapmanız yararınıza olacaktır. Bebeklerde ateş ölçme yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz;

En doğru yöntem makattan (rektal) ateş ölçmektir, çünkü gerçek vücut sıcaklığını gösterir. Uygulamadan önce termometrenin ucu hafif yağlanmalıdır. Rahatsızlık verecek bir uygulama olduğu için büyük çocuklarda bu yöntem uygulanmaz.

Bebeklerde ateş ölçmenin diğer bir yöntemi kulaktan ölçüm yapmaktır. 3 ayın altındaki bebeklerde bu yöntem ile sonuçlar güvenilmezdir. Daha büyük çocuklarda daha sağlıklı sonuç vermektedir. Kulak ateş ölçerin ucu sık sık değiştirilerek, hijyeni sağlanmalıdır.

Termometrenin dilin altına yerleştirilerek ağızdan ateş ölçme yöntemi, küçük çocukların uyum göstermediği bir yöntemdir. Aynı zamanda oldukça doğru sonuç veren bir yöntemdir.

Alından ateş ölçme yöntemi, kızıl ötesi radyasyonu ölçen aletlerle uzaktan ateş ölçme yöntemidir. 3 ayın altında olan bebeklerde güvenilir bir yöntem değildir. Diğer yaş gruplarında ise ortamın ısısını algılayarak yanlış sonuçlar verebilir.

Koltuk altından ateş ölçme yönteminde koltuk altı nemli bir bölge olduğundan dolayı, ateş seviyesi olduğundan düşük ölçülebilir. Doktorlar bu yöntemi kullanmayı tercih etmezler. Yine de başka bir alternatifin olmadığı zamanlarda bebeklerde ateş ölçmek için bu yöntem kullanılabilir.

Kullanılan termometrelerin dijital olmasına dikkat edilmelidir. Cam termometrelerin kırılması durumunda, içinde bulunan civa bebeklerin cildine zarar verebilir, zehirlenmelere yol açabilir.

Hangi belirtiler varsa acil doktora başvurulmalı?

• 3 ayın altındaki bebeklerde,
• Bebekte uyuşukluk ve halsizlik,
• Genel durumunun kötü olması,
• Nefes almada zorluk çekmesi,
• Deride nokta şeklinde kanamalar,
• Uzun süre dinmeyen ağlama ile birlikte ateş,
• Daha büyük çocuklarda görülen baş ağrısı ve anlamsız hareketler,
• Havale geçirme,
• Bıngıldakta kabarma ve nabız atışına benzer atma,
• Gözyaşının olmaması, az idrara çıkma ve ağız kuruluğu gibi belirtilerin gözlemlenmesi durumunda mutlaka doktora başvurmanız gereklidir.

Ateşlenen Bebeklerden Hangi Testler İstenir?

Bebeklerde ateş yükselmesi sık görünen ve farklı sebeplerden dolayı ortaya çıkan bir durumdur. Evde denenmiş yöntemler işe yaramadı ise doktora başvurunuz. Bebeğinizin ateşinin neden yükseldiğinin tanısını koymak için bazı testler uygulanabilir.

Bebeğiniz 3 yaşın üzerinde ve genel durumu iyiyse, ciddi hastalık belirtisi yok ise üst solunum yolu enfeksiyonu veya hafif ishal varsa bir tetkik istenmeyebilir. Doktor bebeğinizin durumuna göre ateşi düşmezse daha sonra kan, idrar ya da dışkı tahlili isteyebilir.

1 ayın altındaki bebeklerde ateş durumu, ciddi nedenler düşünülerek hastaneye yatırılması gerekebilir. İstenen tetkiklerin yapılması önerilir.

1-3 aylık bebeklerde ateş olması durumunda, kan ve idrar tahlilinin yanı sıra idrar kültürü de istenir. Eğer ishal varsa dışkı kültürü de istenir. Hastaneye yatış durumu ise bebeğin genel durumuna bağlıdır.

14 günden uzun süren kronik ateş varlığında ise her zaman araştırma yapılır. En yaygın uygulanan testler, hemogram, CRP, sedimantasyon, kültürler, dışkı tahlili ve kanda enfeksiyonu gösteren serolojik tetkiklerdir.

Ateş Düşürmede Doğru Bilinen Yanlışlar

• Bebeğin vücudunu alkol ya da sirke ile silmek
• Üşüyebilir korkusu ile üzerindeki giysileri çıkarmamak ve daha çok giydirmek
• Çok sıcak ya da çok soğuk olan içecekler vermek
• Soğuk duş aldırmak (Ilık duş aldırmak gerekir.)