Dünyanın en savunmasız varlıkları olan bebekler, hayata ilk gözlerini açmalarından itibaren bakıma ihtiyaç duymaktadır. Yenidoğan bebek bakımı, bebeğin büyümesi ve gelişmesi konusunda oldukça önem taşımaktadır. Özellikle ilk günler, bebek ile kurulacak ortak bağ onu olduğu yerde rahat hissettirmesini sağlayacaktır.

 

Ülkemizde önemli bir halk sağlığı sorunu olan obezite, şeker, kalp damar hastalıkları gibi yaşam kalitesini bozan hastalıkların önüne geçilmesi adına yenidoğan bebeğin, ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmesi gerekmektedir.

 

5 Madde İle Anne Sütü

 

· Bebek ile anne arasında sevgi bağı kurulmasını sağlar.

· Isısı bebeğin emmesi için idealdir.

· Bebeği alerjiye karşı korur.

· Bebeklerin kemik gelişimini destekler.

· Her zaman temiz ve sterildir.

 

Yenidoğan bebek bakımı, kolay olmamakla birlikte anne babayı bekleyen birçok sorumluluğu içermektedir. Bebeğin doğumundan itibaren evdeki her şeyin düzeni ona göre ayarlanmaktadır.

 

Peki, yenidoğan ihtiyaçları nelerden oluşmaktadır?

 

Vücut Isısı Korunmalı

 

Yenidoğan bebeğin, vücut sıcaklığını koruyan yağ dokusu eksik olduğundan, önceden ısıtılmış bir battaniye ile kurutulmalı, daha sonra pamuklu bir battaniye ile tekrar sarılmalıdır.

 

Daha sonra ısıtılmış kıyafetleri giydirilmelidir. Isı kaybı en çok baş bölgesinden olacağı için, bebeğin başını sıcak tutmak gereklidir. Bir başlık giydirerek bunu sağlayabilirsiniz.

 

Beslenmesi

 

Bebeğinizin ilk beslenmesi, doğum sonrası ilk bir saat içinde yapılır. Emzirme saati bebeğin isteğine göre ayarlanmalıdır. Zorla emzirmeye çalışılmamalıdır. Her canlının sütünün kendisine ve bebeğine özel olması anne sütünün yavrusu için benzersiz bir ayrıcalıkta olduğunu göstermektedir.

 

Dışkı ve İdrar Sıklığı

 

Bebeklerin ilk aylarda dışkı sayısı fazla olmaktadır. Anne sütü alan bebeklerin dışkıları daha sıvı şekildedir. Mama ile beslenen bebeklerin ise dışkılama sıklığı daha az ve kıvamlıdır. Bu bebeklerde kabızlık da görülebilir.

 

Bebeğin günde en az 6-8 kez idrar yapması gereklidir. Bu düzenli beslenmenin yeterli olduğunu göstermektedir.

 

Alt Değiştirme

 

Yenidoğan bebek bakımı için önemli olan bir diğer başlık ise, alt değiştirmedir. Bebeğinizin altını sık sık kontrol edip değiştirmelisiniz. Bebeklerin huzursuz olmalarına etkisi büyük olan noktalardan biri de altlarının kirli olmasıdır. Bebeğinizin altını ıslak pamuk ile silebilir, eğer çok kirli ise yıkayabilirsiniz.

 

Göbek Bakımı

 

Bebeklerin göbek bakımı atlanmaması gereken önemli bir bakımdır. Bebeklerin göbek bağı genelde 7 ile 14 gün arasında düşmektedir. Altına bağladığınız bezi göbek bağını kapatacak şekilde bağlamaktan kaçının ve o bölgeyi kuru tutun.

 

Bu süre içerisinde bebek, göbek ıslatılmadan yıkanabilir ancak bu biraz zor olabileceğinden göbek düşene kadar bebeğin silinerek temizlenmesi gerekebilir.

 

 

Bebek Banyosu

 

Göbek bağı düştükten bir gün sonra banyo yaptırabilirsiniz. Gün aşırı banyo yeterli olacaktır. Ağız, çene ve genital bölgesini ıslak bir bez ile sık sık silmeniz gerekmektedir. Banyo sonrasında cildi çok iyi durulamak ve kurulamak gerekir ki bebeğin cildi sabundan dolayı tahriş olmasın.

 

Cilt Bakımı

 

Bebeğin cildinin korunması, yenidoğan bebek bakımı için atlanmaması gereken bir unsurdur. Her banyo sonrası, krem ya da bebe yağı sürülmesi gerekmemektedir. Bebek cildi çok hassas olduğu için sürülen kremlere reaksiyon gösterebilir.

 

Tırnak Bakımı

 

Yenidoğan bebek bakımı içinde tırnak bakımı, bebeğin yüzünü ve kornea tabakasını çizip zarar vermesi durumuna engel olmak üzere, bebeğe özel tırnak makası ile kesilmelidir. Bebek tırnak makası ile kesilen tırnakların sivri kısımları ince bir törpü ile yumuşatılmalıdır. Bu işlemler sırasında kolaylık sağlamak için yanınızda birinin olması işinize yarayacaktır.

 

Yenidoğan Ağız Bakımı

 

Yenidoğan bebek bakımı kapsamında ağız bakımına baktığımız zaman, dişlerin çıkma sürecinde vücut direnci azaldığı için yükseltmek adına beslenmeye de dikkat edilmesi gerekmektedir. İlk süt dişlerinin çıkması ile birlikte her beslenme sonrası bebeğin mevcut dişleri gazlı bir bez parçası ile temizlenmelidir.

 

Bu süreçte bebeğin bakımına ekstra özen gösterilmelidir. Diş çıkartırken ateş yükseltme riski olduğu için sık kontrol edilmelidir.

 

Yatma Pozisyonu

 

Bebeğinizi sırtüstü yatırmaya özen göstermelisiniz. Son yıllardaki araştırmalar sırtüstü yatış pozisyonunun en güvenli yatma pozisyonu olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Yorganı göğüs hizasına kadar çekmeniz yeterli olacaktır. Başına kadar çekmeniz ise önerilmez.

 

Oda Isısı

 

Oda ısısı, zamanında doğmuş olan bebekler için 21-24 derece aralığında ideal ısıdır. Aşırı ısıtma bebekte iştahsızlık ve aşırı uykuya neden olabilir. Bebeğin elleri ve burnu soğuksa ısı yetersiz demektir. Ayrıca devamlı soğuk olan bebekler iyi büyüme gösteremezler.

 

Ziyaretler

 

İlk haftalarda eve ziyaretçi kabul edilmemelidir. Bebeğin hassas bir bünyeye sahip olduğu düşünülürse, eve gelecek olan insanlardan virüs ve hastalık kapma olasılığı artmaktadır.

 

Yenidoğan Bebeğin İlk Kontrolü

 

Bu süreç hastaneden taburcu olduktan bir hafta sonrasıdır. Bebeğinizin büyüme ve gelişiminde nasıl ilerleme kaydettiği ölçülür. İşitme, görme, boy ve kilo, beslenme düzeni gibi tüm kontrollerden geçmektedir.

 

Ne gibi Durumlarda Doktor Aranmalı?

 

· Kasık bölgesinde ağrılı şişlik olursa,

· Tüm vücuduna yayılmış sarılır varsa,

· Üst üste fışkırtır tarzda kusma yapıyorsa,

· Ateşi 38 derece ve üzerine çıkmış ve inmiyorsa, doktora başvurulmalıdır.

 

Bebeğiniz Sizi Anlıyor

 

Anne karnındaki bebekler, nasıl dışarıdan gelen ses ve konuşmaları duyup hissedebiliyorlar ise dünyaya geldikten sonra da ebeveyleri ile kurdukları bağ sayesinde iletişim kurmaktadır. Ailelerin bebeklerini ilk kucaklarına aldıklarında hissettikleri duyguları tarif etmek imkânsızdır. Gün geçtikçe birbirlerine daha da ısınıp, sevgi dolarlar. Bebekleri, ebeveynleri için çok değerlidir ve koruma iç güdüyleriyle güçlenirler.

 

Bebekler henüz konuşamasalar da mimikleriyle dertlerini anlatabilmektedirler. Hatta sizden gördükleri ses ve mimikleri taklit ederek öğrenmeye başlarlar. Yenidoğanların en etkili iletişimleri ise şüphesiz ağlamaktır. Acıkınca ağlar, altını ıslatınca ağlar, uykusu gelince ağlar. Ağlamak, kendini size anlatmak için kullandığı iletişim dilidir.

 

 

 

Anne Bebek İletişimi

 

Yenidoğan bebek bakımı, içinde bebek ile kurulan iletişimi de kapsar. Her yetişkin gibi bebeklerin de onlarla konuşmamıza ve iletişim kurmamıza ihtiyaçları vardır.

 

Nasıl yapılır derseniz, onunla birlikte zaman geçirip bebeğinizin sizi daha iyi tanımasını sağlayabilirsiniz. Onunla konuşun. Bebeğiniz anne karnından itibaren sizin sesinizi duymakta ve tanımaktadır. Bundan dolayı doğduktan sonra da onunla konuşarak rahatlamasını sağlayabilirsiniz.

 

Bebeğiniz Büyüyor

 

İkinci ayında bebeğe gülümsemeler ve sizi gördüğünde heyecanlı tepkiler verme gibi davranışlar yerleşecektir. Yeme ve uyku alışkanlıkları daha düzenli bir hale gelmeye başlayacaktır. Aşağıda belirtilen tepkileri vermeye başladığını gözlemleyebilirsiniz;

 

· Özellikle beslenme öncesi ve sonrası sizi ve çevresini daha dikkatli izliyor.

· Başını daha iyi kontrol edebiliyor.

· Anne ve babasının yanında yabancılarla olduğundan daha sessiz...

· Gülümsemenize karşılık veriyor.

· Oyuncaklara olan ilgisi artıyor.

 

4-5 Ay Arası Gelişim

 

· "Aa, agu” gibi sesler çıkartmaya başlamıştır.

· Başını dik tutmaya başlamıştır.

· Uzun süreli ve anlamlı göz teması kurmaya başlamıştır.

· Ellerini açık tutar, kollarını istediği nesneye doğru uzatabilir ve ellerini birleştirebilir.

 

6-7 Ay Arası Gelişim

 

· 6-7aylık bebeği nesneleri sallayıp, yere atması ve birbirine vurması ile ayırt edebiliriz.

· "Cee” oyununa heyecanlı tepkiler verir.

· Destekle oturabilir, bacaklarına ağırlık vererek yere basabilir.

· Anne ve ona bakan kişileri tanıdığını belli ederek gülümser.

 

 

Bebeklerin Göz Rengi Değişimi

 

Bebekler ne kadar gelişmiş duyularla da doğmuş olsalar, ilk başlarda çok iyi görememektedirler. En net gördükleri şey sizin onu kucağınızda tutarken ki yüzünüzdür.

 

Bebeğinizin göz renginin yanında saç ve ten rengi de melanin adı verilen bir pigmente bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bebeğiniz koyu renk bir göz renginde doğduysa, melanin miktarı yüksek olduğundan muhtemelen renk değişimi olmayacaktır.

 

Açık renkte mavi, yeşil gibi renk tonlarında ise bu miktar daha az olduğu için değişim göstermesi daha olası bir durumdur.

 

Her iki sonucun da ne zaman olacağına dair kesin bir zaman söylenmemekle birlikte, ilk birkaç ayda izlenerek değişimi görmek mümkündür.

 

Bebeğin Renk Algısı

 

Yenidoğan bebeklerde renk algısının ilk başlarda siyah beyaz olduğu ortaya konmuştur. Bunun nedeni ise gözlerin arka kısmındaki renk hücrelerinin tam olarak gelişmemesinden kaynaklanmaktadır.

 

Renkleri seçmeye başladıkları dönem ise, bir aylıkken başlar. Renk parlaklığını ve yoğunluğunu fark etmeye başlayabilir, üç aylık olduğunda ise kırmızı da dahil olmak üzere birçok ana rengi görmeye başlayacaktır. Renklerin çoğunu gördüğü ve seçebildiği dönem ise dört aylık olduğu zamanlardır.

 

Parmak Emen Bebekler

 

Emme hareketi, yenidoğan bebekler için sağlıklı ve kendilerini rahat hissettiklerinin bir göstergesidir. Üç haftalık bir bebek kendi başparmağını ya da sizin parmağınızı emmeye başladığında bu üzgün ya da sakinleşmeye çalıştığının göstergesi olabilmektedir.

 

Bebeğinizin bu beceriyi kullanabilmesi adına ellerine herhangi bir şey giydirmemeye ve ellerini yüzüne yakın olacak şekilde kundaklamaya özen göstermelisiniz.

 

Emzik Kullanımı

 

Bebeklerde emzik kullanımının faydalarının olduğu kadar uzun süre kullanımının da bazı zararları olmaktadır. Anne sütünü daha az almış bebeklerde emzik kullanımının daha sık olduğu gözlenmektedir.

 

Emme hareketi bebeklerde, başlı başlına bir memnuniyet belirtme kaynağıdır. Emzik sayesinde bunu sağlamak mümkündür. Böylece rahatlamış olan bebek daha sakin olur ve uykuya dalması kolaylaşır.

 

Peki, Emzik Kullanımı Ne Zamana Kadar Devam Ettirilmelidir?

 

Uzmanlar en geç iki yaşına kadar bu kullanımın son bulması gerektiğini söylemektedir. Bu yaştan sonraki kullanımlar bebeklerin damak ve diş yapısında bazı bozulmaların olabileceğine vurgu yapmaktadır.

 

Üst dişlerin öne ya da alt dişlerin arkaya çekilerek aralarında boşluklar meydana gelebileceğini söylemektedirler.

 

Eğer bebeğiniz emziksiz uykuya dalmakta zorluk yaşıyorsa, damaklı emzik tercih etmeniz daha uygun olacaktır. Uykuya daldıktan sonra ise bebeği uyandırmadan emziği almak önemlidir.

 

Emziği bala ya da şekere batırmak iyi bir alışkanlık olmayacaktır, bu tür davranışlar bebeğin diş minelerini zedeler ve diş çürüklerine neden olabilir. Ayrıca buna alışkanlık gösteren bebek, bala batırılmamış bir emziği kabul etmeyebilir.

 

Yenidoğan bebek için alacağınız emziğin, burun deliklerini kapatmayacak şekilde küçük olduğundan emin olmalısınız.

 

Yürüteç Kullanılmalı Mı?

 

Yürüteç kullanımı, omurga eğrilikleri, ayak deformiteleri ve kalça problemlerine sebep olabileceğinden uzmanlar tarafından önerilmemektedir. Ayrıca düşme durumunda beden ve kafa travmalarına yol açabileceğinden, kullanılmamalı ya da dikkatli bir şekilde gözetlenerek kullanımı sağlanmalıdır.

 

Bebeklerde Meydana Gelebilecek Göz Sorunları

 

Gözlerde Kayma

 

Her ne kadar bebeklerin gözlerinin düzenli bir şekilde hareket etmesi bir iki ay alabilse de, ihmal edilmemesi gereken konulardan sadece biridir. Bu durumun erken fark edilmesi tedavi konusunda sizi bir adım öne taşıyacak olan en önemli noktadır. Eğer tedavide aksama meydana gelirse göz tembelliğine sebebiyet vermektedir.

 

Prematüre Bebeklerin Görme Sorunları

 

Prematüre doğan bebekler, zamanında doğmuş bebeklere göre daha geç gelişim göstermektedirler. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 37 haftadan erken doğan bebekler prematüre olarak kabul edilir. Bundan dolayıdır ki, bu bebeklerde görme sorunları riski daha fazladır. Mutlaka takip edilmelidir.

 

Nistagmus

 

Bebeklerin, istemsiz olarak gözlerini sağa veya sola ani hareket ettirmelerine verilen isimdir. Gözlerin çoğu zaman bir yöne yavaş diğer yöne her iki gözün aniden hızlı hareket etmesi şeklinde kendini göstermektedir.

 

Göz hareketlerinin büyük derecede olması, genellikle bebeğin görsel gelişiminin ne kadar etkileneceğini belirlemektedir. Eğer bebeğinizde nistagmus belirtileri fark ettiyseniz vakit kaybetmeden bir çocuk veya göz doktoruna danışmanız gerekmektedir.

 

Enfeksiyonlar

 

Yenidoğan bebek bakımı söz konusu olduğunda, hassas bir göze sahip olduklarını da atlamamak gereklidir. Doğum kanalından geçerken, mikrobik konjonktivit ile karşı karşıya kalabilmektedirler.

 

Gözler kırmızı görünüme sahip, kabarık ve yapışkan bir tabaka ile kaplanmaktadır. Hızlı müdahale edilmelidir. Antibiyotik damlalar ile tedavisi sağlanabilir.

 

Gözyaşı Yolları Tıkanıklığı

 

Bazı bebeklerde gözyaşı kanallarının, burun açıldığı yerde tıkanmalar meydana gelebilmektedir. Bu bebeklerde çapaklanma ve göz sulanması görülebilmektedir.

 

Masaj ya da antibiyotik damlaların kullanılması bu konuda yardımcı olabilecek desteklerdendir. Bir yaşına kadar kendi kendine açılmasına rağmen, bazı bebeklerde göz cerrahının açması gerekebilir.

 

Ptosis

 

Bazı bebeklerin üst göz kapak kaslarının daha az gelişmesinden kaynaklı olarak meydana gelen,kapakta düşme olması durumudur. Bu kapanma gözbebeğini kapatacak şekildeyse, göz tembelliğine sebebiyet verebileceği için cerrahi müdahale gerektirebilir.

 

Yeni Annelere Tavsiyeler

 

Bebek bakımı konusunda, yeni anne olacak ya da olmuş kişilere verilen tavsiyelerin ardı arkası kesilmez. Herkes kendi yaşamış olduğu tecrübeleri yeni anne adayları ile paylaşmak ister.

 

Bu durum da ortaya bir bilgi karmaşası çıkarabilmektedir. Her anne farklı olduğu gibi her bebek de kendine özeldir. Birinin yapmış olduğu bir davranış, diğer bebeğe iyi gelmeyebilir.

 

Yenidaoğan bebek bakımı konusundaki bu karışıklığı önlemek adına doğruluğu kanıtlanmış, bilimsel bilgilerden yararlanmak en doğru adım olacaktır. Herkes tarafından doğru olarak kabul edilmiş ama modası geçmiş olan bazı söylemlere göz atalım.

 

· Sık sık kucağa alınan bebek şımarır.

· Bebek uyurken ev sessiz tutulmalıdır.

· Bebek için emzirme programı gerekir.

 

Bu ve bunun gibi yenidoğan bebek bakımı hakkında dilden dile yayılmış olan bir sürü söylem bulunmaktadır. Bebeğinize sevgi göstermek ve yakın temas kurmak adına, onu istediğiniz zaman kucağınıza alabilir, evdeki seslere alışkanlık gösterip, uykusunda o sesleri duyarak kendini daha güvende hissedebilir. Evi sessiz tutmak gibi bir gerekliliğiniz bulunmamaktadır.

 

Doğru Bilinen Yanlışlar

 

Yenidoğan bebek bakımı adı altında bazı doğru bilinip uygulanan fakat, kötü sonuçlar doğrulabilecek bazı davranışlardan bahsedeceğiz.

 

Sarılığı Önlemek İçin İçirilen Şekerli Su

 

Bu bilginin hiçbir doğruluğu bulunmamaktadır. Uzmanlara göre her yenidoğan bebek sararabiliyor, 7 gün yükselişte olan bu sararma zamanla kendiliğinden geçebiliyor. Şekerli suyun kullanılması bu süreyi azaltmıyor.

 

Hıçkırık Tuttuğunda Limonlu Su İçirmek

 

Yenidoğanlar için normal bir durum olan hıçkırık, bebeğe zarar vermiyor. Emme hareketi ile birlikte geçiyor. Limonlu suyun içirilmesi faydanın aksine, içinde bulunan asit sayesinde bebeğin mide mukozasına zarar verebiliyor.

 

Göz, Kulak ve Buruna Anne Sütü Damlatmak

 

Toplum tarafından yaygın olarak kullanılan bu davranış anne sütü bile olsa üç saatten sonra bakteri üretimine başladığından, enfeksiyonlara neden olabiliyor.

 

Bu ve bunun gibi yenidoğan bebek bakımı üzerine kulaktan dolma bilgiler ile bebeğinizi riske atacak davranışlardan uzak durmanızda fayda var.